Movement 

Er zijn eigenlijk drie soorten bewegingen op gang gekomen als je kijkt naar de reacties op de klimaatverandering.

De eerste is de beweging ‘Duurzaamheid’. Toen duurzaamheid begon was het revolutionair en gaf het veel weerstand. Nu is duurzaamheid een geaccepteerd idee en is iedereen er mee bezig. Maar er is ook kritiek omdat duurzaamheid wel erg gemakkelijk geclaimd wordt en misschien in veel opzichten geruisloos in het economisch functioneren is opgenomen, meetbaar gemaakt, verhandelbaar gemaakt en niet langer het verschil maakt. (Dat wil niet zeggen dat het niet nuttig is natuurlijk, dat is het absoluut, omdat het een belangrijk nieuw denken heeft geïntroduceerd als het gaat om de eindigheid van grondstoffen en de afbraak van de natuur (nog afgezien van gerelateerde sociale vraagstukken).   

De tweede is een beweging van protest (waarbij er meestal naar de wetenschap wordt verwezen en het IPCC). Bijvoorbeeld de internationale bewegingen Fridays for Future (gestart door Greta Thunberg in augustus 2018), de Sunrise Movement (gestart in 2017), de klimaatstakingen van september 2019, en Extinction Rebellion (gestart in mei 2018). Deze bewegingen zijn in sommige kringen populair. Maar omdat ze direct in debat gaan met ‘de gevestigde manieren van doen’ en uitdrukken dat er niet genoeg gebeurt, roepen ze ook weerstand op en hebben ze nog niet geleid tot het soort snelle, allesomvattende veranderingen waarvan we weten dat ze nodig zijn om de ergste schade van de klimaatverandering te beperken. (Ook deze beweging is nuttig natuurlijk en zonder twijfel draagt deze ook bij aan een verdere bewustwording, een gedeeld gevoel van urgentie, een gevoel van iets kunnen doen en soms een direct resultaat, bv. via de rechtzaken die sinds enkele jaren door burgers worden gevoerd. 

De derde is een beweging die wat lastiger onder één noemer te vatten is. Ze heeft elementen van de beide voorgaande bewegingen. Maar gaat verder in het voorstellingsvermogen om andere praktijken van leven, wonen en werken te ontwikkelen. Pogingen daartoe zijn van alle tijden, maar in het oog van de klimaat- biodiversiteits- en sociale crises) lijken zij aan kracht te winnen. Een constante factor in deze derde beweging is het besef van ecologie, van het besef dat het leven bestaat uit relaties en de onderlinge afhankelijkheid van alle leven. 

De rode draad hierdoorheen bestaat enerzijds uit de wetenschappelijke kennis die voorhanden is. Deze kennis is feitelijk, maar de feiten worden steeds angstaanjagender (zie bv. laatste rapport van het IPCC (10 Augustus 2021 – www.ipcc.ch/report/ar6/wg1) en anderzijds uit de mentale reacties en het mentale voorstellingsvermogen om collectief de klimaatcrisis te verwerken, te aanvaarden en vanuit dat punt te werken aan een andere toekomst (dan die in de klimaatrapporten wordt geschetst – en wetenschappelijk is onderbouwd).