Rembrandt Zegers, juni 2021
Shell is door de rechter aangesproken op haar beleid inzake haar eigen directe CO2 uitstoot en de bijdrage aan de broeikasgassen van haar klanten (uitspraak 26 mei 2021). Nu gaat Shell in hoger beroep (aangekondigd 20 juli 2021). Dat doe je niet zomaar. Shell vindt zichzelf een respectabel bedrijf en de meeste mensen vinden dat ook. Nu staat de wereld van Shell op zijn kop. Er is sprake van een heus trauma. Er is sprake van emoties. Shell is in ongeloof. Eén van de momenten waarop dit het meest zichtbaar was, was in de uitzending van de NOS – direct na de uitspraak – met de voormalige topman van Shell Jeroen van der Veer.** In een kort interview werd van der Veer om een reactie gevraagd. Dat kon want hij is immers niet meer direct betrokken, maar overziet de situatie wel. Van der Veer zei dat hij het niet meer begreep, “Hoezo een rechter die zoveel invloed op het beleid van een bedrijf kan hebben, daar is de politiek toch voor?” Hoe kan het dat een rechter deze uitspraak doet leek van der Veer te denken. De man met het imago altijd rationeel te handelen, die destijds de keuzes van Shell altijd zorgvuldig onderbouwde, had even geen woorden voor de situatie. Ik zag dat de verbazing diep ging, oprecht. Een spontane emotie was zichtbaar, een happering. Het leek of hij wilde schuilen, even de weg kwijt was. Het leek of hij even zijn geloof in de wereld zoals hij die kent, kwijt was. Hij liet vervolgens wel de logica van de markt over het besluit schijnen. Dit besluit zou alleen Shell treffen want anderen (fossiele brandstof bedrijven) zullen in het gat gaan springen en consumenten zullen om fossiele brandstoffen blijven vragen. Daarmee gaf hij aan dat de verantwoordelijkheid van de bedrijfstop uitsluitend bij de ideologie van de markt kan liggen en nergens anders. Dat is de logica van ons huidige economisch denken (groei), ons huidig economisch stelsel (verantwoording aan de aandeelhouders) en ons gedogen dat financiele opbrengsten aan een (zeer) beperkte groep mensen toekomt. En binnen die logica is het onmogelijk om niet mee te doe naan groei en concurrentie. Maar even in een glimp was er een besef dat er misschien een andere logica bestaat en nodig is, al werd die gedachte snel weer verworpen als niet realistisch. Een glimp van een besef veroorzaakt door een burgerinitiatief en rechtelijke uitspraak. Even was Jeroen van de Veer in twijfel, even was er een emotie die hoort bij geraakt zijn, je door elkaar geschud voelen en het niet meer weten. Iemand anders waar je nog nooit van hebt gehoord mengt zich en zegt je dat hij/zij jouw logica niet langer kan accepteren. Dat is een grote kans om te luisteren en je te realiseren dat je het zelf misschien anders moet gaan doen. Maar zal dat ook gebeuren?
** https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2382595-vonnis-verbaast-oud-topman-shell-begrijp-niet-hoe-dit-energietransitie-helpt